Kersenbloesem, tulpenvelden en atoomterreur

Op 31 maart zijn we rond tien uur ‘s avonds aangekomen op Haneda Airport; onze eerste kennismaking met Japan. Het was meteen een stuk kouder en het voelde minder klam in vergelijking met Zuidoost-Azië. We zijn met de metro naar ons hotel in Ueno (een van de 23 wijken van Tokyo) gegaan. Rond middernacht betraden wij een klein kamertje met een twijfelaar in een business hotel, voor Tokyo begrippen best betaalbaar. Dit is namelijk de op vijf na duurste stad ter wereld. In vergelijking met onze hiervoor bezochte landen is de gemiddelde tweepersoonskamer hier minimaal vijf keer zo duur. Voor een bed op een slaapzaal met zes bedden betaal je al minimaal 20 Euro. Europese prijzen dus; en dat is even wennen. Tokyo heeft ruim 13 miljoen inwoners en als je de hele conglomeratie meeneemt, dan zou dit gebied met ruim 35,6 miljoen mensen de grootste stad ter wereld vormen.

Wat meteen opvalt in Japan is de georganiseerdheid. Er ligt geen afval op straat. Japanners gebruiken de weinige prullenbakken die in de openbare ruimte staan of nemen hun afval desnoods mee naar huis. Japanners zijn vriendelijke en behulpzame mensen die niet graag op de voorgrond treden. Ze staan netjes in een rij te wachten, de trottoirs zijn voor voetgangers (en fietsers), er zijn geen irritante verkopers, er is geen getoeter en er zijn vrijwel geen brommers. In het openbaar vervoer hoor je geen harde jengelmuziek, heb je genoeg been- en bagageruimte en alles rijdt exact volgens de dienstregeling. En telefoneren is niet toegestaan, waardoor ritjes lekker rustig verlopen.

Wat ook opvalt zijn de toiletten. Die zijn allemaal gratis en schoon, altijd voorzien van toiletpapier en soms zelfs uitgerust met een verwarmde toiletbril. Er zijn ook toiletten in de trein waar je met de hand langs een sensor gaat om de bril naar beneden of boven te bewegen. Zeegeluiden en andere muziekjes die je helpen bij het plassen kunnen met een druk op de knop worden opgeroepen. Maar helemaal geweldig zijn de sproeiers en föhns voor het achterwerk na de grote boodschap. Het is hier een genot om te toiletteren. Zoals sommigen bekend drukt Arthur graag op knopjes, maar dan moet hij ook weten waar de uitknop van de sproeier zit. Als je dat niet weet, word je bij het opstaan namelijk een beetje nat. Hmmm. Toch handig om wat meer Japans studeren.

TOKYO

De eerste ochtend zijn we voor informatie over Japan eerst bij het Tourist Information Center langs gegaan. In het café daarboven is Janneke in kimono op de foto gegaan, heeft ze een origami zwaan gevouwen en hebben we een tas vol brochures meegekregen. Daarna zijn we kersenbloesem (sakura) gaan bekijken in de tuinen en parken rondom het Imperial Palace. Onze eerste kennismaking met dit prachtige roze natuurgeweld.

’s Avonds zijn we naar Shibuya gegaan. Dit is een hippe wijk vol met jonge Japanners en veel winkels. We zijn maar meteen sushi gaan eten bij Uobei; een nieuw soort sushi restaurant. Hier hebben ze geen lopende band waarvan je schaaltjes pakt, maar moet je bestellen per tabletcomputer. Daarna komt jouw bestelling op een karretje aangeschoten en dit dien je weer terug te sturen door op een knopje te drukken. De sushi met wasabi konden we wegspoelen met gratis groene poederthee, waarbij we het hete water zelf konden ‘tappen’ met een privékraantje. Als je bent uitgegeten, wordt het nummer dat je bij de ingang krijgt gescand en betaal je de rekening. Na het eten hebben we in Shibuya het drukste kruispunt van Japan bekeken. Per uur komen hier ongeveer 100.000 mensen voorbij. Interessant om van bovenaf (in de Starbucks) naar de bewegende mensenmassa te kijken.

De volgende dag hadden we de hele dag regen gehad. Het heeft tijdens ons verblijf in Japan ongeveer evenveel geregend als op onze gehele reis hiervoor. We hebben eerst op station Ueno onze exchange voucher (aangeschaft in Hanoi) ingewisseld voor de Japan Rail Pass. Daarna konden we drie weken lang ‘gratis’ reizen met bijna alle treinen. Met onze geactiveerde pas op zak, zijn we vanwege de regen twee musea gaan bezoeken.

In het Mitsubishi Ichigokan Museum was een expositie met schilderijen van Franse impressionisten als Monet, Renoir, Pissarro en Toulouse-Lautrec. Het museum is in 2009 geopend en is een exacte replica van een van de eerste kantoorgebouwen in Tokyo. Een mooi museum waarin de schilderijen veel ruimte krijgen. In de middag hebben we het Hara Museum of Contemporary Art bezocht. Bij de opening in 1979 was dit een van de eerste hedendaagse kunstmusea in Japan. Hier hebben we de tentoonstelling ‘For the last and first time’ bekeken. Kunstenares Sophie Calle heeft hiervoor (emotionele) mensen gefilmd die voor het eerst de zee zien. In een andere ruimte hingen foto’s van blinden met daarbij het verhaal hoe ze blind zijn geworden en wat het laatste beeld is wat ze zich kunnen herinneren. Soms met gruwelijke verhalen van mislukte operaties en gewelddadige overvallers.

Na de musea zijn we per trein naar de wijk Shinjuku gegaan. Het station in deze wijk is een van de belangrijkste in Tokyo; iedere werkdag stappen hier bijna 3,8 miljoen mensen in en uit. Na het eten hebben we een wandeling gemaakt door Golden Gai. Dit zijn enkele straatjes met 300 kleine barretjes voor zes tot acht personen, waarin je behalve voor je drankjes ook zitgeld moet betalen. De steegjes in deze wijk zijn een populaire ontmoetingsplek voor Yakuza-leden (de Japanse maffia) en heeft ook een beruchte hoerenbuurt.

Toen we de volgende dag wakker werden, regende het nog altijd pijpenstelen. Een goede dag voor het Ueno Museum Park. We zijn begonnen met moderne kunst in het Tokyo Metropolitan Art Museum en hebben geleerd over de geschiedenis van Japan in het Tokyo National Museum. In het laatste museum zijn typisch Japanse voorwerpen te zien: vouwschermen, samoerai-harnassen met konijnenoren, kimono’s en theatermaskers. Gelukkig was de regen opgehouden toen we uit het museum kwamen en konden we Tokyo’s oudste begraafplaats Yanaka (nee, geen Janneke) bezoeken. Verstilde tijd bedekt met gevallen bloesemblaadjes.

We waren nog net op tijd voor de zonsondergang over Tokyo vanaf de torens van het Tokyo Metropolitan Government Office. Hier hadden we mooi zicht op Mount Fuji en de Tokyo Skytree, met 634 meter het hoogste bouwwerk van Japan. Daarna door naar de wijk Harajuku, bekend om de dure winkels (zoals Louis Vuitton, Prada en Dior) met door gerenommeerde architecten ontworpen etalages. We hebben hier maar niets gekocht.

KYOTO

Vanuit Tokyo zijn we met de shinkansen (de snelle trein) naar Kyoto gereisd. Het was mooi helder weer, waardoor we goed zicht hadden op Mount Fuji (3.776 meter), ook wel Fuji-san genaamd. Het gaf Arthur een speciaal gevoel om deze berg op de gevoelige plaat vast te leggen met onze Fujifilm X10. Bij aankomst in Kyoto bleek het topdrukte te zijn, waardoor bijna alle accommodatie vol zat. Bij het toeristeninformatiecentrum wisten ze echter nog wel iets, maar daarvoor moesten we wel naar een buitenwijk van Kyoto. Voordat we daarheen zijn gegaan, hebben we echter eerst nog even het moderne station met veel staal en glas bekeken.

Daarna zijn we per lokale trein naar de buitenwijk Arashiyama gegaan en naar onze accommodatie gelopen. Dit bleek een kruising te zijn tussen een scouting hut en een Minshuku (soort Bed & Breakfast) zonder ontbijt. Met bijna 42 Euro per persoon per nacht was dit de duurste accommodatie tijdens onze reis. Oef! Het was echter ook een van de grootste kamers waarin we hebben geslapen. Onze kamer was vele tatamimatten groot. Japanners rekenen niet in vierkante meters, maar spreken over een kamer van een x-aantal tatamimatten. Eén tatami (90 bij 180 centimeter) was vroeger de oppervlakte die één samoerai nodig had om zijn bezittingen uit te stallen en te slapen. Om te slapen wordt de tatami gebruikt in combinatie met een futon, een dunne matras.

In de hut was een viezige gedeelde keuken met weinig (schone) pannen, borden en bestek. Dit heeft ons er echter niet van weerhouden om zelf een bord spaghetti met veel groenten te maken. Door zelf voor ons eten te zorgen, konden we de dure accommodatie een beetje goedmaken. In Japan verschilt de prijs van bier en wijn niet heel veel, daarom hebben we voor het eerst sinds lange tijd een lekker flesje witte wijn gedronken.

De volgende dag was het bloesemdag in de omgeving van onze accommodatie. In de wijken Arashiyama en Sagano hebben we enkele tempels en zen-tuinen bezocht. Dit alles omlijst met roze kersenbloesem. Het weer was super en we hebben zelfs een tijdje in t-shirt gelopen. We hebben de Daikakuji tempel met een mooie tuin aan een vijver bezocht en een bijzonder bos met metershoge bamboe. Daarna door naar een tempel met een sprookjesachtige mostuin en vervolgens een Zen-tuin van een bekende samoerai-film acteur. Hier hebben we ook een kop Japanse thee met een stuk cake genuttigd. Daarna zijn we via een bos met hoog bamboe (Bamboo Grove) naar de Tenryu-ji tempel gelopen. Deze Boeddhistische Zen-tempel uit 1339 is omringd door een van de oudste tuinen van Japan. De kleurenpracht van de bloesem, de mooie vijver en de Zen-tuin met in patronen geharkt grind waren heel mooi.

Bij een eiland in een rivier hebben we nog bekeken hoe gek de Japanners zijn tijdens de bloesemtijd. Ze moesten allemaal op de foto met deze roze achtergrond, liefst in grote groepen. Ook een picknick onder de bomen (met of zonder groene-thee ijsje) bleek een favoriet tijdverdrijf. In de avond hebben we bij een grote vijver fantastisch belichte bloesembomen gezien. Het was een beetje spookachtig, maar erg bijzonder.

Vanwege de dure accommodatie en de weekenddrukte besloten we het bij twee nachten te houden en aan het einde van onze Japan-reis nogmaals terug te keren naar Kyoto. Maar niet voordat we op de tweede ochtend nog enkele tempels hadden bezocht. Helaas begon het bij aankomst van de eerste tempel te regenen; en dat heeft het deze hele dag gedaan. De eerste tempel Kinkaku-ji was met bladgoud bedekt en wordt ook wel de Gouden Paviljoen tempel genoemd. Dit was vooral voor Arthur een bijzondere ervaring, omdat hij deze tempel al jaren als screensaver op zijn computer heeft. Daarna door naar de beroemde Zen-tuin bij de Ryoan-ji tempel. Deze tuin uit 1450 is omringd door muren van leem, meet 25 bij 10 meter en bevat vijftien stenen op een ondergrond van aangeharkt wit grind. Na deze bezoekjes keerden we doorweekt terug naar de accommodatie om onze tassen op te halen. Daarna zijn we per trein via Osaka, Hiroshima en Fukuoka naar Nagasaki gegaan. De hele rit werd voorzien van donkere wolken en een regenachtig panorama.

NAGASAKI

We kwamen net voor sluitingstijd van het toeristeninformatiecentrum in Nagasaki aan. Daardoor was het nog mogelijk om informatie te vragen over hostels. Gelukkig was er nog een plekje in Casa Noda. Een fijn hostel waar we in aparte mannen- en vrouwenslaapzalen hebben geslapen, maar ook een nachtje in een tweepersoonskamer met uitzicht op de haven van Nagasaki.

De volgende dag hebben we Dejima bezocht. Dit is een door mensen gemaakt eiland van 70 bij 190 meter in de vorm van een waaier. Op deze voormalige Nederlandse handelspost staan nu herbouwde warenhuizen met tentoonstellingsruimte en huizen waarin een interessante mix van Nederlands en Japans interieur te zien is. We hebben hier een oude versie van biljart uitgeprobeerd en ganzenbord gespeeld. Het eiland was vanaf 1641 ruim 200 jaar lang het enige contact van Japan met de buitenwereld. Vroeger was het eiland omringd door zee, maar door een uitbreiding van de haven niet meer.

Daarna bezochten we de Hollander Slope, een steile straat met houten koloniale huizen in Nederlandse stijl, en het op een heuvel gelegen Glover Garden, een park waar oude koloniale huizen van westerse kooplui bijeen zijn gebracht. Het park is vernoemd naar de Schotse koopman Thomas Glover, een belangrijk man voor de modernisatie van Japan. Hij staat ook bekend als de man die bier heeft geïntroduceerd in Japan. Zijn karakteristieke snor is verwerkt in het logo van biermerk Kirin. Van bovenaf hadden we een mooi uitzicht op de haven van Nagasaki en op de plek waar het bekende Japanse bedrijf Mitsubishi is begonnen.

Maar we waren nog niet klaar met Nederland (nee, we hebben geen heimwee :-)). We hebben namelijk een hele dag doorgebracht in Huis ten Bosch, een pretpark waarin delen van Nederland zijn nagebouwd. Vanaf het treinstation konden we een bekende toren zien … de Domtoren. Die is hier 105 meter hoog, bijna even hoog dus als de originele toren in onze woonplaats (die is exact 112,32 meter). Hier hoefden we echter niet met trappen naar boven, er was namelijk een lift in de Japanse Dom. Voor de ingang van het park staat een replica van station Amsterdam Centraal, dat dient als hotel.

Bij de toegang van het park zijn we meteen even in de Gouden Koets gestapt, iets wat in Nederland waarschijnlijk onmogelijk zou zijn. We voelden ons direct thuis tussen de molens, tulpenvelden en grachten. Het eerste gebouw dat we bezochten, was Kasteel Nyenrode. Hier was echter geen MBA universiteit gevestigd, maar een teddyberenmuseum. Ze leiden hier dus teddyberen op. Daarna met de rondvaartboot naar de Domtoren en met de lift omhoog voor een uitzicht over de Oude Kerk van Delft. We zagen het ‘Ouwegrachie’ (maar niet ’t Vreeburg en Wijk C). Het Utrechtse Academiegebouw bleek hier geen universitaire functie te hebben, maar een spookhuis te zijn.

Daarna hebben we Paleis Huis ten Bosch met mooie tuin bezocht. In het paleis was een museum waar ook traditionele klederdracht van Nederland te zien was. Hier maakten we kennis met de verschillende Hollandse hoofdkappen met namen als: hul, kornet, floddermuts, keuvel, bolvormige zak en luifelmuts. Na wat lol met optische illusies hebben we een 300 meter lange zip-line gedaan. Eindelijk een soort van Gibbon Experience, maar dan stukken goedkoper. We sloten de dag af met een gesimuleerde overstroming.

De volgende dag hebben we het eiland Gunkanjima bezocht. Ook wel bekend als Battleship Island, omdat dit eiland vanaf een afstand de vorm van een oorlogsschip heeft. Onder het eiland ligt een kilometer diepe kolenmijn die van 1891 tot en met 1974 in gebruik is geweest en daarna verlaten. Op het eiland staan veel vervallen gebouwen van gewapend beton, waaronder Japans eerste flatgebouw (uit 1916) van dit materiaal. Tijdens de hoogtijdagen woonde hier 5.300 mensen. Er was een heel dorp rondom de mijn ontstaan inclusief ziekenhuis, winkels, een bioscoop, een zwembad, een gokhal, een school en speeltuinen. Waarschijnlijk hebben veel mensen dit eiland al eens eerder gezien. Het heeft namelijk als decor gediend (de film is hier echter niet opgenomen) voor de laatste James Bond film Skyfall. Namelijk als de schuilplaats van de schurk, een fenomenale Javier Bardem.

De stad Nagasaki is echter vooral bekend als de plek waar de Amerikanen op 9 Augustus 1945 om 11.02 uur de tweede atoombom hebben gegooid (de eerste was bij Hiroshima). De bommen luidden het einde van de Tweede Wereldoorlog in. In een klap kwam ruim een derde van de bevolking van Nagasaki om (74.000 mensen) en werd alles in een straal van een kilometer weggevaagd. De Urakami Kathedraal stond niet ver van het inslagpunt van de bom. Het duurde drie decennia om deze te bouwen en in drie seconden was hij verwoest. In de herbouwde kathedraal is een Mariabeeld met brandschade een stille getuige van de atoomexplosie.

Vlakbij de kerk is het Atomic Bomb Hypocenter, een monument met cirkels eromheen. Voor de liefhebber: een hypocentrum is het punt op de aarde recht onder de plek waar de atoombom in de lucht ontploft. Daarnaast staat de Nagasaki National Peace Memorial Hall for the Atomic Bomb Victims. Hier worden alle op papier opgeschreven namen van de slachtoffers van de atoombom bewaard in grote zuilen in een herdenkingsruimte met veel licht en water. Water was namelijk iets waar veel van de overlevenden direct na de atoomexplosie behoefte aan hadden.

De laatste stop was het Atoombom Museum, waar een replica te zien was van de atoombom, met de codenaam Fat Man. Met 21 kiloton TNT was deze dikke jongen ruim twee keer zo zwaar als Little Boy, Hiroshima’s atoombom. Daarnaast waren (samen)gesmolten voorwerpen te zien, zoals muntgeld, drankflessen en een helm met schedelresten. Vooral de foto’s van het rampgebied met verkoolde lijken waren heftig. Gelukkig is er na Nagasaki nooit meer een atoombom gebruikt. Laten we dat zo houden.